Nhân trắc học là gì? Các chỉ số và khái niệm trong nhân trắc học

Mục lục bài viết

1 Nhân trắc học là gì?
2 Mục đích của nhân trắc học là gì?
3 Chỉ số nhân trắc học là gì?
4 Các chỉ số nhân trắc học cơ bản
5 Nhân trắc học trong thiết kế nội thất
6 Nhân trắc học trong thiết kế thời trang và ngành may
7 Kết luận

Nhân trắc học là gì? Khái niệm nhân trắc học và các ứng dụng của nhân trắc học được tổng hợp từ 50 cuốn sách của 50 tác giả (giáo sư, tiến sỹ) hàng đầu thế giới về Écgônômi (Nhân trắc học) sẽ được chia sẻ tại đây. Đây là những kiến thức nhân trắc học mà AWE đào tạo trong khóa học thiết kế nội thất. Cùng tham khảo nhé!

Nhân trắc học là gì?

Nhân trắc học là gì: Nhân trắc học tên khoa học là Écgônômi là khoa học nghiên cứu sự cấu thành, kích thước, tỷ lệ và mối quan hệ các bộ phận trên cơ thể con người, từ đó đưa ra sự phù hợp trong công việc, hệ thống máy móc, thiết bị, sản phẩm, môi trường với các khả năng về thể lực, trí tuệ và cả với những hạn chế của con người.

Từ Ecgonomi xuất phát từ tiếng Hy Lạp: Érgo – Lao động; Nomos – Quy luật. Ở một số nước khái niệm Écgônômi đồng nghĩa với khái nhiệm các yếu tố con người.

Nhân trắc học là gì

Mục đích của nhân trắc học là gì?

Nhân trắc học tập hợp các kiến thức liên quan tới cấu trúc cơ thể của con người gồm cả các khả năng và giới hạn thể lực, kích thước và đặc điểm cơ học của cơ thể, đặc điểm hoạt động của não bộ và chức năng hệ thần kinh trung ương, các đặc điểm tâm lý và hành vi con người. Qua đã phát triển các ngành khoa học khác như thiết kế, chế tạo, quản lý lao động, tổ chức lao động khoa học, vệ sinh an toàn lao động, tin học…một cách hiệu quả.

Nhân trắc học làm nhiệm vụ trung gian cung cấp KIẾN THỨC VỀ CON NGƯỜI, xây dựng những NGUYÊN TẮC hay yêu cầu cho các ngành khác có thể thống nhất sử dụng. Trong mọi hoạt động của mình, nhân trắc học luôn theo đuổi các mục tiêu nhắm tối ưu hiệu quả hoạt động của con người – máy móc – môi trường gồm: sức khỏe, an toàn, thuận tiện, năng suất, chất lượng…

Những người cần nghiên cứu về nhân trắc học: các nhà thiết kế, các nhà chế tạo, kiến trúc sư, kỹ sư, bác sỹ, chủ doanh nghiệp/ quản lý lao động…

Chỉ số nhân trắc học là gì?

Chỉ số nhân trắc học là các số đo về con người thể hiện: kích thước, đặc điểm cơ học của cơ thể, đặc điểm hoạt động của não vệ và chức năng hệ thần kinh trung ương, các đặc điểm tâm sinh lý và hành vi con người.

Các chỉ số nhân trắc về kích thước con người như: chiều cao, chiều cao ngồi, cân nặng, vòng ngực, vòng đầu, vòng cổ, vòng eo, vòng mông, chiều rộng vai, chỉ số Pignet, chỉ số BMI, tỷ lệ giữa các bộ phận trên cơ thể ví dụ một vòng ngực tiêu chuẩn là có tỷ lệ số đo bằng ½ chiều cao toàn thân.…

Các chỉ số nhân trắc phản ánh đặc điểm sinh lý của con người thường được gọi là “Hằng số sinh lý”

Các chỉ số nhân trắc học cơ bản

Chỉ số khối cơ thể (BMI)

BMI (Body Mass Index) là chỉ số dùng để phân loại thể trạng cơ thể dựa trên tương quan giữa chiều cao và cân nặng:

Chỉ số nhân trắc học – Chỉ số BMI

Theo CDC Hoa Kỳ, giá trị BMI được phân loại như sau:

Dưới 18.5: Gầy
18.5 – 24.9: Bình thường
25 – 29.9: Thừa cân
Từ 30 trở lên: Béo phì

Tuy BMI là công cụ phổ biến nhưng nó không phân biệt giữa mỡ và cơ trong cơ thể, do đó có thể không phản ánh đúng thể trạng ở người tập luyện thể thao hoặc người cao tuổi.

Chu vi vòng eo và tỷ lệ eo/hông (WHR)

Chu vi vòng eo là chỉ số dự báo nguy cơ béo phì nội tạng và các bệnh chuyển hóa. Tỷ lệ eo/hông (WHR) được tính như sau:

WHR=Chu vi vòng eo(cm)/ Chu vi vòng hông (cm)

Theo WHO, ngưỡng WHR cao là:

Nam: WHR ≥ 0.90
Nữ: WHR ≥ 0.85

Chỉ số nhân trắc học – Chỉ số WHR

WHR cao liên quan đến nguy cơ tim mạch, hội chứng chuyển hóa và đái tháo đường tuýp 2.

Tỷ lệ vòng eo/chiều cao (WHtR)

WHtR (Waist-to-Height Ratio) là một chỉ số mới hơn, được cho là có độ chính xác cao hơn BMI trong việc đánh giá nguy cơ sức khỏe:

WHtR=Chu vi vòng eo(cm)/ Chiều cao (cm)

Ngưỡng cảnh báo thường được khuyến nghị là 0.5, tức là vòng eo không nên vượt quá một nửa chiều cao. WHtR đặc biệt hữu ích trong tầm soát béo phì trung tâm và nguy cơ tim mạch sớm. Nghiên cứu từ NCBI chỉ ra WHtR có giá trị dự báo tốt hơn cả BMI và WHR.

Chỉ số WHtR >= 0.5 tức là bạn đang thừa cân hoặc béo phì nếu chỉ số WHtR tiến gần về 1.

Tỷ lệ mỡ cơ thể (Body Fat Percentage)

Chỉ số này biểu thị phần trăm mỡ so với tổng khối lượng cơ thể. Đây là thông số chính xác hơn BMI trong việc đánh giá thành phần cơ – mỡ. Có thể đo bằng:

Máy đo trở kháng điện sinh học (BIA)
Phương pháp kẹp da (Skinfold)
Đo hấp thụ tia X năng lượng kép (DEXA)

Giá trị lý tưởng:

Nam: 8–18%
Nữ: 18–28%

Phụ nữ tự nhiên có tỷ lệ mỡ cao hơn do đặc điểm sinh học và nội tiết. Tham khảo thêm tại ACE Fitness Body Fat Calculator.

Nhân trắc học trong thiết kế nội thất

Bạn cần hiểu sơ qua thiết kế nội thất là gì? Nhân trắc học trong Thiết Kế Nội Thất vận dụng những KIẾN THỨC NHÂN TRẮC để thiết kế sản xuất ra các sản phẩm, không gian sinh hoạt, làm việc, vui chơi, giải trí…phù hợp với kích thước, tâm sinh lý, hoạt động và hành vi của con người.

Những vận dụng của nhân trắc học trong thiết kế nội thất gồm:

Quy chuẩn kích thước đồ nội thất

Kích thước các đồ đạc giường, tủ, bàn, ghế, công tắc đèn, tay nắm cửa…tối ưu với kích thước (chiều cao, chiều dài tay và các bộ phận trên cơ thể, chiều cao khi với, chiều cao khu cúi…) và các hoạt động của con người (đi, đứng, ngồi, nằm, với, cúi, khom lung, gập người, liếc mắt, nhảy, di chuyển của tay…)

Nhân trắc học là gì - Ứng dụng của nhân trắc học trong thiết kế phòng tắm

Nhân trắc học là gì ứng dụng nhân trắc học trong bố trí thiết bị phòng tắm

Quy hoạch không gian

Trong thiết kế nội thất các nhà thiết kế dựa vào nhân trắc học để thiết kế bố cục các đồ đạc, sắp xếp các đồ đạc, định vị khoảng các giữa các đồ đạc, khoảng cách giữa đồ đạc và các phần còn lại của không gian sao cho thuận tiện cho con người đi lại, di chuyển, nhìn, xem…Mục đích của Quy hoạch không gian chính là tối ưu hóa công năng sử dụng: tiết kiệm diện tích, an toàn, thoải mái, tiện nghi, hợp với thói quen sinh hoạt, hợp với nhu cầu của con người.

Ứng dụng của nhân trắc học trong thiết kế tủ bếp và phòng bếp

Nhân trắc học là gì ứng dụng trong thiết kế tủ bếp và phòng bếp

Nhân trắc học và màu sắc nội thất

Thiết kế nội thất không chỉ hài hòa về màu sắc mà còn chú ý cả đến những yêu cầu về tâm sinh lý của con người. Ví dụ màu sắc trong một nhà hàng phải tạo cảm giác thèm ăn, ăn ngon; hay màu sắc trong một spa phải tạo cảm giác thư giãn, thoái mái; khi thiết kế các biển báo trong nhà xưởng phải có màu sắc dễ nhìn trong cả hoàn cảnh thiếu ánh sáng…

Bạn đang tìm hiểu về nghề thiết kế nội thất thì nhân trắc học cũng không thể thiếu được. Tất cả các yếu tố nhân trắc học trong thiết kế nội thất bạn sẽ được học trong khóa học thiết kế nội thất tại AWE. Sự vận dụng nhân trắc học vào tính toán cấu tạo kích thước, cấu tạo, kiểu dáng các hạng mục nội thất, để thỏa mãn nhu cầu sử dụng tiện nghi, an toàn và bền đẹp nhất.

Nhân trắc học trong thiết kế thời trang và ngành may

Nhân trắc học được ứng dụng mạnh mẽ trong ngành thiết kế thời trang, nhân trắc đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra những sản phẩm vừa vặn, thoải mái và thẩm mỹ.

Thiết kế trang phục vừa vặn với hình thể người mặc

Đo lường chính xác các thông số cơ thể: Giúp nhà thiết kế xây dựng form dáng, rập mẫu và cỡ size phù hợp với nhóm đối tượng người dùng cụ thể (nam, nữ, trẻ em, người già…).
Tạo sự vừa vặn và thoải mái: Nhân trắc học giúp tránh các lỗi thường gặp như quần áo quá chật, quá rộng hay sai tỷ lệ, từ đó nâng cao trải nghiệm người mặc.

Phát triển hệ thống size chuẩn

Dữ liệu nhân trắc học giúp xây dựng bảng size phù hợp với từng quốc gia, vùng miền hoặc nhóm khách hàng đặc thù. Ví dụ: Người châu Á thường có hình thể khác biệt với người châu Âu hoặc Mỹ, nên nếu áp dụng size quốc tế mà không điều chỉnh sẽ dẫn đến sản phẩm không phù hợp.

Thiết kế thời trang cá nhân hóa (customization)

Với sự phát triển của công nghệ 3D body scanning, nhà thiết kế có thể sử dụng dữ liệu nhân trắc học cá nhân để tạo ra trang phục đặt may theo số đo, đảm bảo độ vừa vặn tuyệt đối và tăng tính cá nhân hóa.

Ứng dụng trong thiết kế phục trang đặc biệt

Đồng phục công sở, quân phục, đồ bảo hộ, đồ thể thao, đồ biểu diễn… đều cần dựa vào nhân trắc học để đảm bảo chức năng sử dụng, thẩm mỹ và an toàn.

Ví dụ: Thiết kế đồ bảo hộ cho kỹ sư cần phân tích số đo của nhiều nhóm ngành khác nhau để đảm bảo khả năng vận động và che chắn tốt.

Tối ưu hóa thiết kế ảo (Virtual Fitting)

Các nền tảng thử đồ online sử dụng dữ liệu nhân trắc học để dựng mô hình 3D cơ thể người thật, từ đó mô phỏng việc mặc thử trang phục trực tuyến, giúp người mua hình dung rõ sản phẩm trước khi đặt hàng.

Phân tích xu hướng vóc dáng để điều chỉnh thiết kế

Dựa trên dữ liệu nhân trắc học theo thời gian, nhà thiết kế có thể nắm được sự thay đổi hình thể người tiêu dùng (như chiều cao trung bình tăng theo thế hệ), từ đó cập nhật lại form dáng hoặc thông số thiết kế cho phù hợp với thị trường hiện tại.

Tối ưu trải nghiệm trong thiết kế phụ kiện

Không chỉ quần áo, các phụ kiện như giày dép, mũ nón, găng tay, balo… cũng cần dựa trên dữ liệu nhân trắc học để đảm bảo tỷ lệ, công thái học (ergonomics) và cảm giác sử dụng tốt.

Lễ tốt nghiệp các học viên Trường AWE

Kết luận

AWE đã cung cấp cho bạn đầy đủ thông tin về nhân trắc học, ứng dụng của nhân trắc học trong đời sống và các chỉ số nhân trắc học cơ bản nhất trong bài viết này. Nhân trắc học có tính ứng dụng cao trong đời sống hằng ngày. Cảm ơn bạn đã đọc bài viết này, hãy chia sẻ bài viết tới mọi người nếu bạn thấy hay!

________________________________________________________

TRƯỜNG ĐÀO TẠO THIẾT KẾ NỘI THẤT AWE

Địa chỉ: Số 9 Ngõ 102, Khuất Duy Tiến, Thanh Xuân, Hà Nội

Hotline: 0932 662 186

Fanpage: facebook.com/hocthietkenoithat

Tiktok: tiktok.com/@aweeducation

Youtube: youtube.com/@truongAWE